ប្រវត្តិបុណ្យអុំទូកបណ្តែតប្រទីបសំពះព្រះខែអកអំបុក
ប្រភពពិធីបុណ្យប្រណាំងទូក
ប្រវត្តិនៃបុណ្យអុំទូកមានតាំងពីបូរមបុរាណ ដ៏យូរលង់មកហើយដែលមានចែងក្នុងឯកសាររបស់ប្រវត្តិវីទូបរទេស ក៏ដូចជាតាមសិលាចារិកនៃ
ប្រាសាទអង្គរ។សូមបពា្ជក់ថា
បុណ្យអុំទូកនេះមានការបកស្រាយបែ្លកៗគ្នាជាច្រើន
ក៏បែ្លកៗគ្នាដែរក. តាមសៀវភៅជ័យវរ័្មនទី៧ មាននៅក្នុងវិជ្ជាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យយើងពីដើម
មានចែងថា៖នៅសម័យអង្គរនាគ្រឹស្តសករាជសតវត្សទី១២ក្នុងកម្ពុជា មានសេចក្តីសុខកេ្សមក្សាន្ត
រុងរើៀងណាស់ ដោយព្រះបាទជ័យវរ័្មនទី៧ស្តេចចេញធើ្វសង្រ្គាមជើងទឹកបង្ក្រាបពួកចាមដោយកងទ័ពទូកជាចំបាំងរំដោះក្រុងកម្ពុជាឪ្យរួចផុតស្រឡះពីខ្មាំងសត្រូវ(គ.ស១១៧៧,១១៨១)រើៀងចំបាំងគ្រានេះមានធ្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទបាយ័ននិងបន្ទាយឆ្មារ។ក្នុងចម្លាក់នោះឃើញមានកងទ័ពទូកយ៉ាងច្រើនមហិមាដែលមានព្រះឆាយាល្ខណ៏នៃព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ប្រថាប់ឈរលើទីតាំងនាវាចំបាំងដោយទ្រង់ធ្នូនិងដំបងយ៉ាងស្វាហាប់ក្នុងកងទ័ពទូកទាំងឡាយ។ខ.ឯកសារល្បែងប្រណាំងទូករបស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទំលាប់លេ១៩.០០៤
និពន្ធដោយ
លោកថាច់ ប៉ែនហៅប៉ាងអាចារ្យនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យរងខេត្តឃ្លាំងកម្ពុជាក្រោមមានចែងថាៈ “សម័យលង្វែកព.ស២០៧១គ.ស១៥២៨”ព្រះបាទអង្គចន្ទទី១ទ្រង់តាំងពញាតាត
ងារជាសិ្នទិ្ធភូបាលជាស្តេចក្រាញ់នៅកម្ពុជាក្រោមស្រុកបាសាក់។
ស្តេចក្រាញ់នេះបានចាត់របៀបរៀបចំការពារស្រុកមានដូចតទៅនេះ.ទាហានជើងទឹក
ចែកជា ៣ក្រុម ក្រុមទី១ ហៅទ័ពស្រួចហាត់ច្បាំងនឹងទូកដែលមានទ្រង់ទ្រាយដូចទូកប្រណាំងយើងសព្វថៃ្ង។ក្រុមទី២ ហៅទ័ពជំនួយហាត់ច្បាំងនឹងទូកចែវពីរជួរដែលមានទ្រង់ទ្រាយដូចទូកប្រណាំងសព្វថៃ្ង។ក្រុមទី៣ហៅទ័ពបាសាក់គីទូកធំមានដំបូល មានចែវមានក្តោងមានទ្រង់ទ្រាយដូចជាទូក
បាសាក់ហៅទូកប៉ុកចាយ តែរាងស្តួចវែងមានដំបូលតែមួយកាត់ខាងមុខឥតជញ្ជាំង។ល។
ជទូកដាក់ស្បៀងអាហារសំរាប់កងទ័ព។របៀបបង្ហាត់ច្បាំង“តាមទំនៀមស្តេចក្រាញ់កម្ពុជាក្រោម”ស្រេចលើមន្រ្តី៤ទិស”ចតុស្តម្ភ”ដែលនៅក្នុងឪវាទស្ផិទិ្ធភូបាលស្តេចក្រាញ់គ្រប់ជំពូក ដែលវបញ្ញតិច្បាសសំរាប់ស្រុក
។ល។
កំណត់ថៃ្ងពេញបូរមីខែកត្តិករដូវអកអំបុកនោះមន្រី្តទាំង៤ទិសត្រូវកេណ្ឌទាហានទាំងជើងទឹកនិងជើងគោក”សមយុទ្ធ១ថៃ្ង១យប់ជារាល់ឆ្នាំ។ចំណែកទាហានជើងទឹកឪ្យទៅប្រលងឬទ្ធីឯទនេ្លពាមកន្ថោក្នុងខេត្តឃ្លាំងត្បិតទីនោះជាទីប្រជុំទឹកគ្រប់ខេត្តទៅបានស្រូល។តាមសៀវភៅនិងឯកសារជាប្រភពទាំងពីរខាងលើនេះអាចសន្និដ្ផានបានថាប្រទេសកម្ពុជាសម័យបុរាណជាប្រទេសមានកងទ័ពជើងទឹកយ៉ាងខ្លាំងពូកែនិងមានពិធីហ្វិកហ្វីនពិធីសមយុទ្ធកងទ័ពនេះជាប្រពៃណីជាប់រៀងរាល់ថៃ្ងហើយអាចសន្និដ្ផានទៀតថាប្រទេសកម្ពុជាធើ្វពិធីនេះរៀងរហូតមកគីជាប់តំណមកពីសមយុទ្ធក្នុងសម័យបុរាណនេះឯង។គ.ឯកសារខ្លះបាននិយាយថាពិធីបុណ្យអុំទូកគីជាបុណ្យប្រពៃណីជាតិដ៏ធំមួយនៅប្រទេសកម្ពុជា។បុណ្យនេះមានរូបភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងបុណ្យប្រចាំរដូវរបស់ជនជាតិអីរ៉ុប
មានឈ្មោះថាសាំងហង្ស់ដែលបច្ចុប្បន្នប្រារព្ធធើ្វនៅអីរ៉ុបខាងជើង។ ប្រពៃណីខ្លះមានប្រវត្តិជាប់ទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងប្រវត្តិនៃព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់។
ប៉ុន្តែការបកស្រាយមួយដែលអាចយកជាការគ្រប់គ្រាន់ គីក្នុងបំណង”ដឹងគុណដល់ព្រះ
គង្គានិងព្រះធរណីដែលបានផ្តល់ដល់ជីវភាពរស់នៅនិងសុខុមាលភាពចំពោះទឹកដី
វិញដែលយើងនាំគ្នាធើ្វឪ្យកករល្អក់”។ការបកស្រាយចុងក្រោយនេះគីដូចគ្នាបេះ
បិទទៅនឹងទំនៀមទំលាប់នៃព្រហ្មញ្ញសាសនាហើយស្របនឹងស្ថានភាពភូមិសាស្រ្តជាក់ស្តែងនឹងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថៃ្ងរបស់ប្រជាកសិករយើង។ពិធីបុណ្យអុំទូកប្រព្រឹត្តទៅនាថៃ្ងពេញបូណ៏មីខែកត្តិកស្របទៅនឹងរដូវទឹកជំនន់ដែលក្នុងរយះពេលប៉ុន្មានខែមកហើយ
បានធើ្វឪ្យបឹងបូរទាំងឡាយក្លាយទៅជាសមុទ្រដ៏ធំលើ្វងលើ្វយហើយក៏បញ្ជាក់ទៀតថាពេលនោះស្រូវក្នុងស្រែកំពងតែទុំហើយ។នៅពេលដែលទឹកទនេ្លមេគង្គលិចជន់”សីហា.វិច្ឆិកា”ទឹកជំនន់ដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់បានចាក់ចូលស្រោចស្រប់បឹងបួរតាមរយះទនេ្លសាបដែលហូរពីត្បូងទៅជើង។ដល់រដូវទឹកស្រកដែលចាប់ផើ្តមនៅខែវិច្ឆកាទឹកបឹងបួរហូត្រឡប់តាមទនេ្លសាបដដែលពីជើងទៅត្បូងវិញ។ទឹកជំនន់នៃទនេ្លមេគង្គពិសេសជំនន់នៅតាមបឹងបួរមានប្រភពមកពីប្រទេសទីបេដ៏សែនឆ្ងាយបានផ្តល់ជីវភាពនូវស្រែចំការនៅប្រទេសកម្ពុជា។ដំណាំទាំងឡាយដែលកសិករខ្មែរធើ្វតាមចង្វាក់នៃទឹកសម្រកបានផ្តល់នូវផលយ៉ាងចើ្រនរាំងស្កាត់នូវគ្រោះទួរ្ភឹក្សនិងផ្តល់សុភមង្គល។ដូចេ្នះហើយបានជាដល់រដូវទឹកស្រកបុរាណខ្មែរក៏កំណត់យកថៃ្ងពេញបូណ៏មីខែកត្តិកជារៀងរាល់ឆ្នាំរៀបចំពិធីអុំទូកបណែ្តតប្រទីបសំពះព្រះខែអកអំបុកដើម្បីសំម្តែងមនោសញ្ជេតនាដឹងគុណចំពោះទន្លេមេគង្គនិងទន្លសាបដែលបានផ្តល់ជីជាតិយ៉ាងសំខាន់បំរើវិស័យកសិកម្ម។ពិធីបុណ្យនេះគេតែងប្រារពធើ្វអស់ថេរវេលា៣ថៃ្ងគីថៃ្ង១៤កើត១៥កើតនឹង១រោជខែកត្តិកធើ្វនៅតាមដងតនេ្លសាប
នាកំពង់ផែមុខ
វាំង។ប្រភពពិធីបណ្តែតប្រទីបក.គម្ពីទាថាវង្សភាសាបាលីមានចែងថាព្រះចង្កូមកែវទាំង
បួននៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធប្រតិស្ថាននៅទីទាំ្ង
៤គីៈ
ទី១.នៅត្រៃត្រឹង្សសួត៌
ទី២.នៅពិភពនាគ
ទី៣.នៅស្រុកគន្ធារ
ទី៤.នៅទន្តវារះកលិង្គរដ្ផ
ខ.ភាណវារះបាលីត្រង់ពុទ្ធនមក្ការគាថាមានចែងថាស្នាមព្រះបាទព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ
ប្រតិស្ថាននៅទីទាំង
៥គីៈ
ទី១.នៅសុវណ្ណមាលិកបរពត
ទី២.នៅសុណ្ណបរពត
ទី៣.នៅសុមនកូដបរពត
ទី៤.នៅយោនកបុរី
ទី ៥.នៅស្ទឹងនម្មទា
គ.ពាក្យសរសើរព្រះបាទ“យស្សបាទេ”ទាំងបាលីទាំងសម្រាយមមានចែងថាព្រះបាទនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធប្រតិស្ថាននៅទីទាំង៥ដូចក្នុងភាណរះដែរ។
ដោយហេតុមានគម្ពីកាជាប្រភពយ៉ាងនេះបានជាពុទ្ធបរិសទ័ខេមរជាតិតែងធើ្វពិធីបណ្តែតប្រទីបនៅយប់ពេញបូណ៏មីខែអស្សុជដែលក្រោយមកគេប្រារព្ធពិធីបណ្តែតប្រទីបនៅយប់៤.១៥កើតនិង១រោជខែកត្តិតបូជាចំពោះចង្កូមកែវនៅពិភពនាគ
ព្រះពុទ្ធបាទទៅស្ទឹងនម្មទានិងនៅទីឯទៀតដូចពោលខាងលើហើយដោយជើៀថាជាការកុសលយ៉ាងធំបានផាលយ៉ាងប្រសើរសដើម្បីសុខចំរើន
រុងរើៀងដល់ខ្លួនដល់ប្រជាជននិងដល់ប្រទេសជាតិ។ប្រភពនៃពិធីសំពះព្រះខែ អកអំបុកតាមគម្ពីរបរមត្ថទីបនីអដ្ផកថាចរិយាបិដក
ភាសាបាលីមានចែងថាក្នុងដើមីភទ្ទបក្បនេះព្រះបរមពោធិសត្វនៃយើងទ្រង់យោនយកកំណើតជាសសបណ្ឌិត”កំណើតទន្សាយ”។
នៅថៃ្ងពេញបូរមីមួយសសបណ្ឌិតបាន អធិដ្ផានឧបោសថសីល
ហើយឧទិ្ទសសមំសៈជាទានបរមត្ថបារមី ដើម្បីបំពេញពោធិសម្មារឲ្យបានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធ។ ព្រះឥន្ទទ្រង់ជ្រាប់ហេតុការណ៏នោះក៏ទ្រង់ក្រឡាខ្លួនជាព្រាហ្មចាស់មកសុំមំសាសសបណ្ឌិតជាអាហារសសបណ្ឌិតពោធិសត្វបានឲ្យព្រាហ្មចាស់នោះបង្កាត់ភើ្លងភ្នក
ហើយក្នុងពេលដែលភើ្លងកំពុងឆេះសន្ធោរសនៅសសបណ្ឌិតក៏រលាស់ខ្លួន៣ដង ដើម្បីឲ្យសត្វល្អិតដែលជាប់នៅនិងរោមជ្រុះចេញរួចក៏លោតចូលទៅក្នុងភ្នកភ្លើងភ្លាម
។អស្ចារ្យណាស់ភ្លើងនោះពុំបានឆេះសសបណ្ឌិតសោះឥន្ទព្រាហ្មណ៏បានស្ទុះទៅពព្រះពោធិសត្វឡើងទៅដល់មណ្ឌលព្រះចន្ទហើយទ្រង់យកម្នាងសិលាគូររូបទន្សាយ
ឥន្ទព្រាហ្មអធិដ្ផានថាសូមឲ្យរូបទន្សាយពោធិសត្វដែលខ្ញុំគូរនេះនៅជាប់រហូតដល់ទីបំផុតកប្ប
។
ដោយអានុភាពទានបរមត្ថបារមីនៃព្រះពោធិសត្វផង
និងសេចក្តីអធិ ដ្ឋានរបស់ព្រះឥន្ទផង រូបទន្សាយក៏ឃើញប្រាកដក្នុងមណ្ឌលព្រះចន្ទដ រាបដល់សព្វថ្ងៃ។
ដោយជឿតាមរឿងនេះហើយបានជានៅវេលាយប់ពេញបូរមីខែកត្កិករៀងរាល់ឆ្នាំ
ខ្មែរយើងយក
នំចំណី មានអំបុកនិងចេកជាដើមមក បូជាព្រះចន្ទ ហៅថាពិធីសំពះព្រះខែ អកអំបុក។
